21րդ դար. ֆանատիզմի դար

Ֆանատին չի հերիքում երևակայությունը, որպեսզի իրականությամբ ապրի:

Վլադիմիր Բարիսով

Ֆանատիզմը ավելի շատ չարություն է բերել, քան աթեիզմը:

Վոլտեր

Ֆանատները մարդիկ են, ովքեր ավելի ինտենսիվ մեռնում են,  քան`  ապրում:

Ժ.Պետան

Ֆանատիզմը լատիներեն fanum զոհաբերվող բառից է առաջացել: Այս անհատը, չտատանվող, այլընտրանքները մերժող կապվածություն ունի  որոշակի համոզ-մունքներին, որն էլ իր արտահայտությունն է գտնում նրա գործողությունների և շփման մեջ: Ֆանատիզմ երևույթը կապված է զոհողությունների պատրաստակամության հետ. գաղափարի նվիրվածությունը զուգակցվում է այլ գաղափարների տեր մարդկանց մերժման, այն էթիկական նորմերի հերքմամբ, որոնք խոչընդոտում են ընդհանուր նպատակին հասնելուն: ֆանատիզմը սոցիալական հոգեբանության ֆենոմեն է: Ֆանատները միմյանց խոստովանել են, որ  չափազանց էմոցիոնալ են ցանկացած տեղեկատվության նկատմամբ, պատրաստ ծայրահեղ գործողության, չեն ընդունում ոչ մի քննադատություն:

Հիմնականում առանձնացվում են ֆանատիզմի հետևյալ տեսակները`

1.Կրոնական  – համարվում է ֆանատիզմի ամենածայրահեղ ձևը:

2.Քաղաքական կամ գաղափարական – հիմքը միմիայն գաղափարն է:

3.Էթիկական, ազգային, ռասայական – սա ազգային, ռասայական բացառության արտահայտումն է զուգակցված այլ ազգերի նկատմամբ անթաքույց ատելությամբ:

4.Սպորտային ֆանատիզմ – ամենատարածված ֆանատիզմի տեսակներից է:

5.Թատերական և երաժշտական ֆանատիզմ – նրանց ֆանատները օրեցօր ավելանում են:

Ամեն դեպքում ֆանատը մարդ է, որը տածում է շարունակական կապվածություն որոշակի օբյեկտինկատմամաբ: Այդ կապվածության օբյեկտը իրենից կարող է ներկայացնել անհատներ կան խմբեր, սպորտային ակումբներ, արվեստի գործեր, գաղափարներ և այլն: Ֆանատը չի հանդուրժում այլ հայացքներ և որպես կանոն ագրեսիվորեն է պաշտպանում իր տեսակետը: Ֆուտբոլային ֆանատների մեջ  կոչվում է պայքարել և պաշտպանել գույները: Ֆանատները մարդիկ են, որոնք տեսնում են կամ մտածում միայն իրենց կուռքի մասին` աստվածացնելով նրան: Նրանք  հաճախ  կազմակերպում են հանդիպումներ և քննարկում են իրենց կուռքի կյանքում կատարված վերջին նորությունները: Շատ հաճախ էլ իրենց կուռքի տարօրինակ կամ ոչ սովորական վարքագիծը ծնում է նաև հակաֆանատներ: Հոգեբանության մեջ ֆանատիզմը սահմանվում է որպես ինչ-որ բանի, կամ ինչ-որ մեկի նկատմամբ սուբյեկտի դոգմատիկ-կայուն հավատ, որը չի հանդուրժում  որևէ փոխարինող կամ այլընտրանք: Սովորաբար ֆանատը այլախոհների նկատմամբ ունենում է ագրեսիվ, ոչ հանդուրժող դիրքորոշումներ, որի հիմնական պատճառն այն է, որ ֆանատի վերաբերմունքը սեփական անձի, այլ սուբյեկտների և սոցիումի նկատմամբ կրում է սուբյեկտիվ, ոչ քննադատական բնույթ:

Ինչպես հայտնի երգում Հայ տղերքն ու Սյուզին են երգում.

«Առանց երգիչ ֆանատ չկա,

Առանց ֆանատ երգիչ չկա...

Մեր մեղեդին չի մարի, քանի կաք մեր կողքին...»

Այո´ , այս ամենը գիտակցելով ,  փառքի ու ճանաչման օլիմպ գագաթին հասնելու ճանապարհին նույնիսկ նպաստում են ֆանատների  գործունեությանը , օրինակ՝ ֆուտբոլային գրանդ- ակումբները երբեմն նույնիսկ ֆինանսավորում են սեփական Fun club-ներին, դերասանները և երգիչները նույնպես, սակայն որոշ ժամանակ անց փորձում են չեզոքացնել արդեն անկառավարելի դարձող ֆանատներին:

Հոգեբան Վահրամ Քոսակյանը նշեց նաև, որ ֆանատիզմը առավել բնորոշ է իդեալիստ մարդկանց, տարիքային խմբերից այն առավել բնութագրական է դեռահասներին և վաղ երիտասարդության շրջանին: Սեռային և էթնիկական առումներով էական տարբերություններ չկան, սակայն զարգացման առավել ցածր մակարդակի էթնիկական խմբերը ավելի ռիսկային են համարվում, հատկապես կրոնական ֆանատիզմի տեսանկյունից:

Ամեն դեպքում կարող ենք փաստել, որ   Հայաստանում ֆանատները ակտիվ չեն կամ թաքնված են նրանք: Մեզ մոտ նոր է  սկսվում  ձևավորվել ֆանատային արվեստը:

Հ.Գ. վերջում ավելացնեմ որ ես Արսենալի ֆանատ եմ: