Հուշեր Թումանյանի մասին...

Բարև ձեզ, հուսով եմ, որ գոնե մի քանիսը ինձ կհիշեն, մի քանիսը, քանի որ պարզ է, քոփին առաջվանը չէ, հին անդամներից քչերն են մնացել: Նաև հուսով եմ, որ ինձ հիշելով, կհիշեք նաև այն անցած-գնացած լավ օրերը, այն օրերը երբ քոփիի անդամներով, կարելի է ասել զվարճանում էինք, իհարկե դրանք շատ հաճելի պահեր էին:Դե լավ, էլ երկար-բարակ չխոսեմ ու ներկայացնեմ նյութս:Բայց ամեն դեպքում ավելորդ չի լինի ասել... Մաշ, Էլիզ, Կարո... ձեզ հետ հաճելի էր...

Հ.Գ կներեք, որ մյուսներին չեմ հիշում:

Թոթովենցը Թումանյանին առաջին անգամ տեսել է Էջմիածնի վանքի բակում, որտեղ հավաքվել էին մեծ թվով գաղթականներ:Ամեն կետում մարդ էր մեռնում, շատերը սովից կամ հիվանդություններից...    

     Հանկարծ սկսում է անձրև, որը քիչ ժամանակ անց վերածվում է տեղատարափ անձրևի և հեղհեղում է գետինը:Ամեն տեղ լցվեց գաղթականներով, բայց դեռ հազարավոր գաղթականներ դրսում էին և Թումանյանը ստիպված գաղթականների առաջ բացում է նոր կառուցվող վեհարանը, որ մինչև այդ անձեռնմխելի էր:      Դա զայրացնում է Կաթողիկոսին (Գևորգ Ե):    Ասում էին, որ երեկոյան Վեհափառը կանչել է Թումանյանին և հանդիմանել նրան այդ «բռնի» գործողությունների համար:    Վեհափառը պատվիրել է, որ Թումանյանը այլևս այդպիսի բան չանի, սակայն Թումանյանը պատասխանել է, որ պիտի անի, եթե անհրաժեշտություն լինի:Հայոց հայրապետը կանգնել է ոտքի և հայտարարել.    

-Դուք խոսում եք Ամենայն Հայոց Հայրապետի հետ:

 Գրողը նրան պատասխանել է.

 -Իսկ դուք խոսում եք ամենայն հայոց բանաստեղծի հետ:                                                                                                                                  ***    

Մի օր, սեղանի շուրջը Թումանյանը առաջարկում է խմել Անդրանիկի կենացը և ասում.    

    -Սրանից 20 տարի առաջ կար երկու նշանավոր բան՝ Խրիմյան Հայրիկը և իմ «Շունն ու կատուն», 20 տարի է անցել, բայց էլի երկու նշանավոր բան կա՜ իմ «Շունն ու կատուն» և Անդրանիկը, խմում եմ երկու նշանավորներից մեկի՜ Անդրանիկի կենացը: Հովհ.Թումանյանի հումորով արված այդ գեղեցիկ և իմաստալից համեմատությունը շատ աշխույժ ծիծաղ է առաջացնում: Անդրանիկը դրան պատասխանում է.

     -Կանցնեն տարիներ, ոչ ես կլինեմ, ոչ էլ Թումանյանը, բայց կլինի մի նշանավոր բան՝ «Շունն ու կատուն», խմենք նրա կենացը:                                                                              

                                                               ***    

   Թումանյանի տիկինը, տասը երեխաների մայրը, բարեմտորեն գանգատվելիս է եղել, որ Հովհաննեսն իսկի տուն չի գալիս:    

Թումանյանը նրան պատասխանել է.  

 -Ո՞նց թե տուն չեմ գալիս, ա՛յ կնիկ, եթե իսկի տուն չեմ եկել, մի տա՞սն անգամ էլ չեմ եկել:                                                                            

                                                                 ***

 Խնկո-Ապերը ինչ-որ մի խոսք նետեց Թումանյանին...

  Թումանյանը վեր կացավ:

   -Երբ մեկը հրացանը քաշում է և ուզում է մի ուրիշին խփել, եթե հրացանը լիքն է, խփվողն է վախենում, իսկ եթե հրացանը դատարկ է, խփողն է վախենում:Խնկո-Ապերը հրացանն ինձ ուղղեց ու...վախեցավ...

   Բոլորն սկսեցին ծիծաղել:Խնկո-ապերն այնքան քաշվեց աթոռի մեջ, որ էլ չէր երևում:  

                                                            ***  

   Թումանյանը և Ահարոնյանը իրար չէին սիրում:Մի օր թումայանը ինձ(Վ.Թոթովենց) ցույց տվեց մի այցետոմս:Ահարոնյանը գրում էր.«Հովհաննես, եկա տունդ, տանը չէիր, անհունապես տխրեցի»:            Թումանյանը ծիծաղեց և ասաց.    

   -Շատ լավ, եթե իմ՝ տանը չլինելը քեզ անհունապես տխրեցնում է, ապա եթե մեռնեմ, ո՞նց ես տխրելու, ա՛յ մարդ, մի ֆրազին մտիկ. չէ՞ որ «անհունապեսից» դենն էլ բան չկա, անհունապե՛ս...ֆլա՛ն-ֆստա՛ն...                                                                        

                                                            ***

Թումանյանը հաճախ էր ասում.

   -գրել եմ միայն էն ժամանակ, երբ հիվանդ եմ եղել, և բժիշկներն արգելել են որևէ մեկի այցելությունը:    Մի օր ասաց.

   -Էս «Հազարան բլբուլն» էլ վզիս է չոքել, մի երկար չեմ հիվանդանում, որ մի բան դուրս գա:                                                                          

                                                                ***

   Թումանյանի տանը Անդրանիկը իր կռիվներից ինչ-որ բան էր պատմում և Թումանյանը կլանված լսում էր.    -Թուրս քաշեցի...,- ասաց Անդրանիկը և կանգ առավ:

   Նա ուներ այդպիսի սովորություն, այդ կանգ առնելը ժամանակ էր տալիս որպեսզի լսողը ընդգրկի պահը:    Բայց Թումանյանը չհամբերեց և սկսեց գոռալ.

   -Խփի՛ր, Խփի՛ր...

                                                              ***

 Ամերիկացիներից մեկը, չգիտեմ թե ինչու, հարց տվեց թումանյանին.

   -Ի՞նչ տարբերություն եք գտնում հայերի և ամերիկացնիների մեջ:

   -Ամերիկացիները ծնվում են, ապրում են և մեռնում,

 իսկ հայերը ծնվում են, ապրում և սպանվում,- պատասխանում է գրողը: